Trong phần đầu tiên, chúng ta đi qua bức tranh toàn cảnh về các mảnh ghép hiện có trên thị trường NFTFi. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về một thị trường ngách rất tiềm năng: Fractionalized NFTs (hay NFT phân mảnh).

NFT phân mảnh là gì? 

Với tình hình thị trường ảm đạm như hiện nay, việc bỏ ra một số vốn lớn để mua NFT làm tài sản tích trữ sẽ có rủi ro khá cao. Hơn nữa, chính vì tính nguyên bản (không thể phân chia) của các token ERC-721 này, Nhà đầu tư cũng khó áp dụng chiến lược DCA với NFT. Chính vì vậy, một giải pháp dành cho vấn đề này đã được ra đời – fractionalized NFTs (NFT phân mảnh). Đây vốn là một giải pháp giúp người dùng phổ thông có thể tiếp cận dễ dàng hơn tới các bộ sưu tập (BST) NFT blue-chip, vốn có giá sàn rất cao. Về cơ bản, các dự án cung cấp giải pháp NFT phân mảnh chuyển các NFT gốc thành các fungiblet oken theo chuẩn ERC-20 , tương tự yield-bearing tokens từ các dự án DeFi như aTokens của AAVE hay xTokens của SushiSwap.

Các dự án về NFT phân mảnh

Unic.ly và Fractional.art (Tessera)

Người dùng có thể tạo một vault dành cho một hoặc nhiều NFTs trong cùng một BST và được chia ra thành nhiều fungible tokens ERC-20. Khi có một nhà đầu tư khác muốn mua lại NFT trong vault của Unic.ly, họ sẽ phải trả giá cao hơn một mức trigger price (giá hỏi bán) mà chủ sở hữu vault đã đặt ra ngay từ đầu. Lúc này, quá trình đấu giá sẽ diễn ra, và người thắng chung cuộc sẽ mua được một hoặc nhiều NFT nguyên vẹn (theo chuẩn ERC-721 hoặc ERC-1155) đồng thời gửi lại ETH vào trong vault. Những nhà đầu tư ban đầu sẽ có quyền nhận được khoản ETH này theo đúng tỉ lệ phần trăm token ERC-20 của họ trong vault (như Hình 1).

Fractional.art cũng có cơ chế hoạt động tương tự nhưng trigger price sẽ không được quyết định trước bởi người tạo vault. Thay vào đó, các đồng sở hữu sẽ phải biểu quyết để định ra mức giá reserve price – mức giá thấp nhất mà người mua muốn mua lại trọn vẹn bản NFT gốc phải trả. Reserve price chỉ được thay đổi khi có hơn 50% tổng cung của các NFT phân mảnh (tức các tokens ERC-20) được sử dụng để biểu quyết. Reserve price sẽ được tính theo con số bình quân gia quyền (weighted average) của tất cả các lá phiếu: ví dụ như có 75% phiếu bầu chọn mức reserve price là 150 ETH và 25% phiếu chọn mức reserve price là 200 ETH thì kết quả reserve price cuối cùng sẽ là 162.5 ETH.

NFT20 và NFTX

Các dự án này cũng tạo pool và cho phép người dùng kí gửi NFT vào trong đó như Unic.ly nhưng khác biệt ở chỗ là người mua phải thu mua đủ số tokens ERC-20 trong pool để mua lại NFT bất kỳ trong pool đó.

Không những vậy, các token ERC-20 được phân mảnh từ NFT gốc cũng có thể được stake để nhận thêm phần thưởng là phí giao dịch (giống như LPs của các AMM trong DeFi) hoặc đem đi thế chấp rồi vay stablecoin để thực hiện yield farming. 

Szns.io

Szns cũng là một dự án về phân mảnh NFT nhưng với một cách tiếp cận khác khi các NFT trong mỗi BST hoạt động giống như token quản trị với BST ấy. Các token hodler sẽ cùng nhau tham gia vào quy trình quản lý & sử dụng các NFT trong BST thông qua biểu quyết.

Bridgesplit

Hoạt động trên blockchain Solana, Bridgesplit là một dự án có nhiều sản phẩm xoay quanh NFT, tiêu biểu như fractionalization, yield farming với các NFT phân mảnh, chứng chỉ quỹ (index fund)… Giống như những dự án nói trên, NFT phân mảnh cũng có thể được giao dịch trên các AMM của Solana như Raydium. Token hodler cũng sẽ có quyền biểu quyết về giá bán và thời điểm bán đối với NFTs. 

Đánh giá

Tính chính xác

Sở dĩ NFT phân mảnh có giá trị tương quan với các NFT nguyên bản là nhờ các nhà đầu cơ chênh lệch giá. Ví dụ như khi giá sàn của CryptoPunks tăng, nhà đầu cơ sẽ gom mua các tokens ERC-20 trong pool của NFTX để đổi lấy một CryptoPunks nguyên bản, sau đó niêm yết NFT CryptoPunk này trên các sàn như OpenSea (vốn đang có giá sàn cao hơn tổng giá mua các tokens ERC-20) để kiếm lời. 

Tính chính xác ở đây có thể được hiểu như sự tương quan giữa các fractionalized tokens với các NFT gốc mà chúng đại diện trong pool. Hệ số tương quan càng cao có nghĩa là fractionalized tokens đang phản ánh lợi nhuận của NFTs nguyên bản càng chính xác. 

Nhìn vào hình 2, có thể thấy được rằng tất cả các tokens phân mảnh đều có hệ số tương quan dương (lớn hơn 0) với giá sàn của BST trên các sàn NFTs. Token PUNK của NFTX thể hiện độ tương quan nhiều nhất (0.81), tiếp đến là UPUNK của Unic.ly (0.7), HOODIE của Fractional.art (0.68) và GPUNKS20 của NFT20 (0.54).

Sở dĩ có sự khác biệt về độ tương quan này là do chênh lệch về thanh khoản trong pool swap của các tokens phân mảnh (PUNK và HOODIE được giao dịch trên các sàn DEX là chủ yếu còn UPUNK được giao dịch trên MEXC và sàn DEX riêng của Unic) (Hình 3). Hơn nữa, token HOODIE của Fractional.art được phân mảnh từ 1 NFT duy nhất là Punk #7171 chứ không phải là phân mảnh của một pool gồm nhiều NFTs như NFTX nên thanh khoản cũng có phần thấp hơn. 

Pool MeebitsDAO của SZNS bao gồm 92 NFTs trong đó có hệ số tương quan với giá sàn của BST Meebits là 0.36, thanh khoản trong pool của tokens ERC-20 rơi vào khoảng $82,540 (tính theo thời điểm viết bài).

Cũng cần nói thêm, chính nhờ tính thanh khoản cao của token PUNK mà nó đã được sử dụng làm token trong quỹ dự trữ của FloorDAO – một giao thức hoạt động tương tự như OlympusDAO (Hình 4):

• Đầu tiên, người dùng sẽ gửi PUNK vào FloorDAO để nhận lại token FLOOR với mức giá chiết khấu
• FloorDAO sẽ dùng số PUNK nhận được tiếp tục triển khai vào NFTX để nhận thưởng từ việc cung cấp thanh khoản

Quyền kiểm soát

Các tokens NFT phân mảnh được sinh ra chủ yếu để phục vụ nhu cầu đầu tư, do đó tính sở hữu đối với các tokens này cũng không được đánh giá cao. Một nhược điểm lớn khi nắm giữ các tokens phân mảnh này là người dùng không có toàn quyền quyết định điểm mua/bán với phân mảnh NFT mà họ nắm giữ, đồng thời NFT ở trong vault thông thường cũng không thể đem đi cho thuê để tạo thêm dòng tiền mới cho chủ sở hữu (trừ khi các thành viên trong DAO theo như cách tổ chức của SZNS biểu quyết đi cho thuê), khiến cho việc tối ưu hóa lợi nhuận từ tài sản trong pool bị giảm đi nhiều.

Lời kết

Các dự án về NFT phân mảnh tuy hoạt động chưa quá nổi bật nhưng vẫn là một công cụ hữu ích cho các nhà đầu tư muốn phân bổ vốn vào thị trường NFT nhưng vẫn lo ngại tính thanh khoản kém của loại tài sản này. Chính vì vậy, khi lựa chọn đầu tư vào phân khúc NFT phân mảnh, các nhà đầu tư cần chọn ra những dự án uy tín, có thanh khoản cao và có khối lượng giao dịch tích cực để giảm rủi ro đến tối đa cho danh mục đầu tư của mình.